Wonen in het ene land, werken in het andere land – sinds de grenzen tussen Nederland en Duitsland open zijn, is dat een stuk eenvoudiger geworden. Maar het kan beter: wanneer de belemmerende werking van de grens af zou nemen, zouden veel steden aan de rand van Nederland een stuk aantrekkelijker worden. Dat is één van de conclusies uit de nieuwe editie van de Atlas voor Gemeenten, die op 22 mei in de Grote Kerk in Enschede gepresenteerd werd. Uit het rapport ‘Blik over de grens’ van I&O Research, dat die dag ook gepresenteerd werd, blijkt dat grensbelemmeringen er in de Nederlandse EUREGIO-gemeenten voor zorgen dat de animo om in Duitsland te gaan werken, niet erg groot is.
De Atlas voor Gemeenten vergelijkt elk jaar de vijftig grootste Nederlandse gemeenten op meer dan vijftig punten met elkaar en rangschikt ze op aantrekkelijkheid. Deze wordt mede bepaald door de hoeveelheid banen die er in en rondom de gemeenten te vinden is. Amsterdam en Utrecht staan bovenaan in deze woonaantrekkelijkheidsindex. Ook steden als Haarlem (4), ’s-Hertogenbosch (5), Den Haag (6) en Nijmegen (7) behoren tot de top-10. Steden in de grensregio’s, zoals Maastricht (37), Heerlen (43), Enschede (44), Venlo (47), Sittard-Geleen (49) en hekkensluiter Emmen, zijn veelal in de lagere regionen van de lijst te vinden.
Banen in Duitsland en België binnen handbereik
Wanneer de grensbarrières echter weggenomen zouden worden, komen veel banen in Duitsland en België binnen handbereik. Dat leidt ertoe dat veel grenssteden aantrekkelijker worden en ineens een opzienbarend aantal plekken in de ranglijst stijgen. Zo staat Sittard-Geleen plots op plaats 23 in de lijst, Venlo op plaats 11 en Heerlen op plaats 10. Maastricht stijgt naar de zevende plaats en Nijmegen eindigt na Amsterdam en Utrecht zelfs in de top-3.
Voordeel vooral voor gemeenten in Zuid-Nederland
Wanneer de inwoners van de grensregio’s dus gemakkelijker in Duitsland of België zouden kunnen werken, zouden veel gemeenten veel aantrekkelijker worden. Dat geldt echter vooral voor de gemeenten in de zuidelijke grensregio’s, die profiteren van de nabijheid van het Ruhrgebied en Belgische steden. Deze vlieger gaat niet op voor bijvoorbeeld Emmen (50): door de relatief kleine hoeveelheid banen aan de Duitse kant van de grens zou deze stad niet profiteren van wegvallende grensbarrières. Ook Enschede (40) zou slechts vier plaatsen in de ranglijst stijgen.
‘Blik over de grens’: taal en verschillen in sociale zekerheid houden werken in het buurland tegen
Het rapport ‘Blik over de grens’ laat zien dat inwoners van de grensregio Duitsland voor verschillende zaken goed weten te vinden, maar dat er werken vaak nog een brug te ver is. De grootste oorzaken hiervan zijn de taalbarrière en verschillen in sociale zekerheidsvoorzieningen.
Hiervoor werden 589 inwoners uit de Nederlandse EUREGIO-gemeenten, te weten de regio’s Achterhoek en Twente en de gemeenten Ommen, Hardenberg en Coevorden, ondervraagd. In het onderzoek werd onder andere nagegaan of de respondenten bekenden in Duitsland hebben, hoe vaak ze in Duitsland zijn en waarvoor, en in hoeverre een baan over de grens aan de orde is.
Meeste inwoners van grensregio regelmatig in Duitsland…
Bijna 90 procent van de ondervraagde grensbewoners bezocht Duitsland het afgelopen jaar, vooral om boodschappen te doen, voor een horecabezoek, om te winkelen of voor een dagje uit. Bijna de helft komt in Duitsland om te tanken. Ook heeft de helft van de respondenten Duitse vrienden en/of kennissen. Ruim driekwart van de respondenten kent Nederlanders die in Duitsland wonen.
…maar niet om te werken
De respondenten komen in hun dagelijks leven dus regelmatig met Duitsland en Duitsers in aanraking, maar er werken is voor veel grensbewoners een stap te ver. Ongeveer één op de zeven grensbewoners werkt of heeft wel eens gewerkt in Duitsland; 10 procent heeft het wel eens overwogen. Ruim 75 procent van de respondenten heeft dus nog nooit in Duitsland gewerkt of het overwogen.
Voor 30 procent van de respondenten is de taalbarrière de belangrijkste reden om niet in Duitsland te gaan werken. Opvallend, aangezien slechts 1 procent van de respondenten zegt het Duits niet te beheersen en 99 procent van de respondenten het Duits een beetje, redelijk of goed verstaat en/of spreekt. De verschillen in sociale zekerheid houden 26 procent van de respondenten tegen om in Duitsland te werken. Ook de onbekendheid met vacatures en cultuurverschillen spelen een rol.
Informatie en advies voor grenspendelaars bij GrensInfoPunten
Wanneer je als Nederlander in Duitsland werkt of gaat werken, levert dat veel vragen op. Grenspendelaars kunnen hiermee terecht bij het GrensInfoPunt Rijn-Waal in Kleve of bij één van de vier andere GrensInfoPunten langs de Nederlands-Duitse grens. Zij geven Nederlanders en Duitsers gratis informatie en advies over wonen, werken en studeren in het buurland. Elke laatste dinsdag van de maand organiseert het GrensInfoPunt Rijn-Waal een groot openbaar spreekuur, waar alle relevante instanties aanwezig zijn om de grensgangers te adviseren. Het eerstvolgende spreekuur vindt plaats op 25 juni. Een persoonlijke afspraak is ook mogelijk en kan gemaakt worden via +49 (0)2821- 793079.