In 7 verschillende steden in de Belgische provincie Antwerpen en de Nederlandse provincie Noord-Brabant zijn in de loop van 2017 in totaal 9 GrensInfoPunten (GIP’s) geopend.
In een GIP kunnen huidige, voormalige of toekomstige grensarbeiders en hun werkgevers terecht voor kosteloze basisinformatie over de gevolgen van wonen aan de ene zijde van de grens en werken aan de andere zijde. Dat moet hen helpen om goed geïnformeerd aan de slag te gaan in het buurland en zo de regionale economie van de grensstreek versterken. Europa steunt dit initiatief met subsidies vanuit Interreg-middelen.
Front office loketten in de regio
De GIP’s zijn geopend bij VDAB in Kapellen en Turnhout, bij ACV in Kalmthout, Hoogstraten en Turnhout, bij ABVV in Turnhout, bij ISD Brabantse Wal in Bergen op Zoom, bij FNV in Roosendaal en bij Holland Expat Center South in Eindhoven. En daar blijft het mogelijk niet bij, want de Nederlandse vakbond FNV onderzoekt of het nog extra punten in Breda, Tilburg en Eindhoven kan openen in 2018.
Dit netwerk aan GIP’s kwam met Europese steun tot stand in het schoot van het Interreg-project Grensinformatievoorziening Vlaanderen-Nederland, waarin naast eerder genoemde partners ook de provincies Antwerpen en Noord-Brabant, de Nederlandse Sociale Verzekeringsbank en de Benelux Unie een actieve rol spelen.
In elk GIP kunnen zowel huidige, toekomstige als voormalige grensarbeiders, als werkgevers terecht voor dezelfde basisinformatie. Deze informatie zal vaak gaan over sociale zekerheid, belastingen en arbeidsrecht. Daarnaast kan elke partner vanuit de eigen expertise aanvullende diensten aanbieden. Een werkzoekende zal bij VDAB informatie vinden over jobs aan beide zijden van de grens, terwijl een werknemer bij de vakbonden terecht kan voor diepgaandere vragen over arbeidsrecht.
Vaak zal de GIP-adviseur door het stellen van de juiste vragen het achterliggende probleem, waaraan de vraagsteller nog niet had gedacht, detecteren. Dankzij een goed uitgewerkt opleidingsprogramma en een uitgebreid adressenboekje van contactpersonen kan elke GIP-adviseur in eerste instantie een correcte analyse maken van de situatie van de klant en in tweede instantie een correcte doorverwijzing maken naar de juiste wettelijke instantie.
De verschillende GrensInfoPunten zijn terug te vinden op de site www.grensinfopunt.eu. Deze website is ontstaan door intensieve samenwerking tussen de verschillende grensgebieden langsheen de Vlaams-Nederlandse grens, maar ook de grensgebieden langsheen de Duits-Nederlandse grens zijn betrokken. Deze laatsten kennen al een langere geschiedenis van grensoverschrijdende samenwerkingsverbanden in zogenaamde Euregio’s en kennen een soortgelijk model van grensinformatievoorziening via GrensInfoPunten.
Netwerk van centrale back offices
De GIP’s vormen een laagdrempelig, goed bereikbaar en kosteloos netwerk van infopunten waar eerstelijnsadvies kan worden ingewonnen. Elke situatie van grensoverschrijdend wonen en werken moet echter individueel bekeken worden en dat wordt al gauw complex. Daarom zijn deze front office GIP’s verbonden met een netwerk van officiële instanties die wettelijk correcte uitspraken kunnen doen over de situatie van de vraagsteller.
De betrokken back office organisaties zijn momenteel het Bureau voor Belgische Zaken in Breda, de Belgisch-Nederlands-Duitse grensoverschrijdende belastingservice Team GWO en de Belgische federale overheidsdiensten RSZ, RVA, RIZIV, FPD en Famifed. Ook alle betrokken partners binnen het project vormen vanuit hun eigen expertise een back office voor de andere GIP’s. Op die manier kan een bezoeker van een GIP op de meest efficiënte manier doorverwezen worden naar de instantie die zijn dossier inhoudelijk kan behandelen.
Voor- en nadelen van grensarbeid
Naast het verstrekken van betrouwbare informatie over de gevolgen van grensarbeid heeft het project als tweede doelstelling het bevorderen van de grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit. Werkgevers aan de grens vinden vaak moeilijker personeel vanwege hun ligging. Werknemers bereiken bedrijven over de grens dan weer moeilijk door het ontbreken van grensoverschrijdend openbaar vervoer. Dit zijn voorbeelden van belemmeringen waardoor grensregio’s in heel Europa nadelen ondervinden ten opzichte van het centrum van hun land.
Voor de individuele werknemer of werkzoekende biedt werken over de grens vaak een ideale job in eigen streek op, met weinig fileleed. De keuze moet echter op individuele basis goed geïnformeerd gebeuren, aangezien de wetgevingen van beide landen soms op onverwachte wijze op elkaar inspelen en op zijn minst niet altijd op elkaar afgestemd zijn. Denken we maar aan de beruchte pensioenval, die ontstaat door het verschil in wettelijke pensioenleeftijd tussen België (65 jaar) en Nederland (67 jaar). Zo zijn er ook op het vlak van kinderbijslag, werkloosheidsuitkering, ziekteverzekering en belastingen drempels die goed geïnformeerd overwonnen moeten worden.
Grensarbeider ben je bovendien voor het leven. Wie ooit in een ander land gewoond heeft dan hetgene waarin hij of zij gewerkt heeft, zal immers in vele gevallen ook een pensioen uit beide landen ontvangen.
Het vrij verkeer van mensen is een belangrijke verworvenheid van de Europese Unie, initiatieven zoals de GIP’s moeten ervoor zorgen dat de arbeidsmobiliteit voor de individuele burger ook fair kan verlopen. Momenteel pendelen in de provincie Antwerpen ongeveer 10.000 inwoners van België dagelijks naar Nederland, omgekeerd komen circa 4000 pendelaars dagelijks vanuit Nederland naar de Provincie Antwerpen. Over het hele Vlaams-Nederlandse grensgebied bekeken gaat het over respectievelijk ruim 11.000 (Ned naar Bel) en 32.000 (Bel naar Ned) grenspendelaars.
Euregionale mindset
Ook in Europa staat het thema grensoverschrijdende economie en arbeidsmarkt hoog op de agenda. De Europese Commissie becijferde recent in een lijvig rapport dat in de grensregio’s van Europa een economische groei van 2 à 8% mogelijk moet zijn als een deel van de grensbelemmeringen worden weggewerkt. De Commissie kondigde in één adem de oprichting van een Border Focal Point aan, waar experten uit diverse disciplines samenkomen om te onderzoeken welke grensbelemmeringen kunnen worden weggewerkt.
Veel aandacht is er bovendien voor het promoten van een zogenaamde Euregionale mindset. Veel actoren in de grensstreek, zowel bedrijven, burgers als overheden, lijken zich op dit moment onvoldoende bewust van hun ligging aan de grens. Door psychologische drempels wordt een job of werknemers van de andere zijde zelfs niet overwogen, met alle gemiste kansen van dien. Mede dankzij Interreg-projecten zoals Grensinformatievoorziening Vlaanderen-Nederland moeten deze mentale barrières, net als de fysieke grensposten, op termijn verdwijnen.
Interreg-project Grensinformatievoorziening
Sinds juni 2016 werken een hele reeks Nederlandse en Belgische partners samen binnen het Interreg-project Grensinformatievoorziening Vlaanderen-Nederland. Met de steun van Europa, via EFRO-middelen, vormen de Nederlandse partners SVB, FNV, ISD Brabantse Wal, Holland Expat Center South Eindhoven, FNV, UWV Werkbedrijf en Provincie Noord-Brabant, een netwerk met de Belgische partners VDAB, ABVV, ACV, ALCVB en provincie Antwerpen. Het project wordt mede ondersteund door de BENEGO, het samenwerkingsverband van Belgische en Nederlandse grensgemeenten in de regio en door de Benelux Unie.
Het projectbudget bedraagt 2,5 miljoen euro, waarvan 50% uit Europese EFRO-middelen ter beschikking wordt gesteld door Interreg Vlaanderen-Nederland. Het project loopt gedurende 3 jaar, tot 31 mei 2019. Nadien moet de structuur van GrensInfoPunten op een duurzame manier ingebed zijn in de beide provincies en met structurele middelen vanuit de betrokken stakeholders verder blijven bestaan. Vanuit de Nederlandse Rijksoverheid is in de loop van 2017 reeds een studie besteld die in samenspraak met de Vlaamse en Belgische federale Overheid en de betrokken projectpartners tot een financieringsmodel moet komen. Ook met het Nederlands-Duitse grensgebied wordt afstemming gezocht om tot een eenvormige structuur van grensinformatiepunten te komen.
Fotoverslag Openingsevent 4 december
Op 4 december 2017 werd de opening van de GIP’s in de Provincies Noord-Brabant en Antwerpen gevierd met een event in het Cultuurcentrum van de enclavegemeenten Baarle-Nassau en Baarle-Hertog.
Een fotoverslag hiervan vindt u op deze pagina.
Een overzicht van de persartikelen die verschenen naar aanleiding van dit event, vindt u op deze pagina.