Wie in Nederland is geboren, in Duitsland opgegroeid, in Nederland naar school ging, nu in Duitsland woont, in beide landen heeft gewerkt en twee keer bijna het land uit was gezet, is in de Duitse regio Niederrhein gemaakt voor één baan: het adviseren van grenspendelaars. Carola Schroer, Nederlandse uit Kranenburg, heeft van haar veelzijdige Nederlands-Duitse ervaringen letterlijk haar werk gemaakt: ze werkt al bijna twintig jaar bij de Euregio Rijn-Waal en sinds 2016 bij het GrensInfoPunt van de Euregio Rijn-Waal. Een leven op de grens – met één been in ieder land.
Carola Schroer werd met grensoverschrijdende genen geboren. De Nederlandse kwam in Malden ter wereld en verhuisde op zesjarige leeftijd met haar ouders, zus en broer naar het Duitse Kranenburg. De reden voor de verhuizing: haar vader had een bloemenzaak in Duisburg. Daarom was het eenvoudiger om ook in Duitsland te gaan wonen. Voor Schroer had dat bijzondere gevolgen: “Ik was eind jaren ‘70 het eerste kind dat in Duitsland woonde, maar in Nederland naar school ging”, blikt ze terug. Terwijl ze ’s ochtends in het Nederlands les kreeg, leerde ze ’s middags Duits van haar vriendinnen in Kranenburg. Zo goed dat je haar inmiddels met gemak voor een Duitse kunt aanzien.
Verblijfsvergunning
So far, so good. Wanneer je tenminste de papierwinkel buiten beschouwing laat. Zo kwam de eerste schok na een belangrijke mijlpaal: vlak na haar achttiende verjaardag reed Carola Schroer voor de eerste keer met de auto vanuit Kranenburg naar Nijmegen om er te gaan winkelen. Op de terugweg werd ze bij de grens aangehouden – waar de douaniers vaststelden dat ze geen Duitse verblijfsvergunning meer had. “Het consulaat-generaal was blijkbaar vergeten om mij te laten weten dat ik als Nederlandse in Duitsland vanaf 18 jaar een eigen verblijfsvergunning nodig had. Ik had het land dus eigenlijk meteen moeten verlaten. Dat kon gelukkig via de gemeente Kranenburg eenvoudig worden opgelost. De verblijfsvergunning was echter maar vijf jaar geldig”, vertelt ze. Dus later gebeurde het onvermijdelijke: Schroer trouwde, raakte zwanger – en vlak voor de geboorte van haar zoon was haar verblijfsvergunning niet meer geldig. “Toentertijd hebben ook mijn collega’s heel erg hun best voor mij gedaan”, herinnert ze zich. Pas toen ze dertig werd, kreeg ze een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd.
Cultuurshock
Werkervaring deed Schroer ook aan beide kanten van de grens op. Nadat ze in Nederland haar diploma had gehaald en een opleiding tot secretaresse had gevolgd, kon ze hier geen passende baan vinden. “Daarom besloot ik gewoon om in Duitsland mijn geluk te beproeven. Dat lukte overigens dankzij de schoorsteenveger, die me vertelde dat het bedrijf Spectro iemand zocht. Daar heb ik zes jaar gewerkt”, blikt Schroer terug. Daarna ging ze aan de slag bij parfumerie Douglas in Kleve, tot een reorganisatie haar haar baan kostte. “Daarna probeerde ik het andersom: via een uitzendbureau kwam ik terecht bij Kegro Deuren in Groesbeek. Dat was een positieve cultuurshock, want er heerste een compleet ander werkklimaat”, herinnert ze zich. Wat was het grootste verschil? “De manier van werken. Een Duitse directeur verwacht dat je zijn instructies opvolgt. Een Nederlandse directeur verwacht dat je zelfstandig je werk doet. Ik was al zo verduitst dat ik hier eerst even aan moest wennen.”
In een volgende carrièrestap kwam ze weer aan Duitse zijde van de grens terecht, maar wel bij een organisatie die veel met Nederland te maken heeft: de Euregio Rijn-Waal. “Omdat ik zelf zo veel ervaring met grensoverschrijdend werken heb, is het adviseren van grenspendelaars mijn ‘hobby’ geworden. Sinds 2016 werk ik nu voornamelijk als adviseur.” Bij de Euregio Rijn-Waal tutoyeren alle medewerkers elkaar overigens – typisch Nederlands. “Wanneer ik voor een behandeling naar het Radboudumc in Nijmegen ga, is het voor mij de normaalste zaak van de wereld om mijn arts te tutoyeren. Bij mijn Duitse huisarts is dat compleet ondenkbaar.”
Cultuurverschillen
Ook tijdens haar werk heeft ze te maken met de typische cultuurverschillen. Sinds de uitbraak van de coronapandemie zijn deze vooral terug te zien in de acceptatie van regels. “Wanneer je een Duitser vertelt dat het momenteel niet gewenst is om in het buurland boodschappen te gaan doen, dan doet hij dat in de regel ook niet. Wanneer je hetzelfde aan een Nederlander uitlegt, dan luistert hij aandachtig – en beëindigt het gesprek vaak met de zin: ‘Maar ik doe het toch’.” Onlangs belde de directeur van een Nederlandse rijschool Schroer om te vragen of hij met zijn leerlingen in Duitsland de weg op mocht, omdat dat in Nederland op dat moment niet mogelijk was. “Dat mocht natuurlijk ook in Duitsland niet.” En als mensen naar concrete belastingtips vragen? “Wij kunnen uitzoeken waar mensen belasting moeten betalen, maar niet hoe je belasting kunt ontduiken. Dat is niet onze taak. Wij zorgen voor overzicht in de lastige papierwinkel rondom sociale verzekeringen, zorgverzekeringen of pensioenen.”
Huisarrest
Haar eigen familie is overigens uitgewaaierd over de twee landen. Haar zus woont in Nederland, haar broer in Duitsland – maar de familieband heeft er niet onder te lijden. Haar zoon heeft overigens de Duitse nationaliteit, maar profiteerde van de Nederlandse instelling van zijn moeder. “Toen mijn zoon naar school ging, had ik natuurlijk ook contact met andere moeders. En daarbij hoorde ik voor het eerst het woord ‘huisarrest’. Dat was de straf voor slechte schoolprestaties. Dat kon ik me helemaal niet voorstellen, mijn zoon mocht van mij per kwartaal zonder consequenties één 2 halen…”, blikt ze lachend terug. Hij heeft er in elk geval niet onder geleden. En het beste: mocht hij naar Nederland willen verhuizen, heeft hij tegenwoordig geen verblijfsvergunning meer nodig…
Contact en afspraken
Meer informatie over het GrensInfoPunt van de Euregio Rijn-Waal is te verkrijgen op deze website, via +49 (0)2821/793079 of per e-mail (gip@euregio.org).
In verband met de coronapandemie vinden persoonlijke adviesgesprekken op dit moment uitsluitend telefonisch plaats, van maandag t/m donderdag van 8.30 tot 16.30 uur. Het GrensInfoPunt Rijn-Waal organiseert daarnaast samen met zijn partners meerdere keren per maand digitale spreekuren. Wie interesse heeft, kan een afspraak maken via +49 (0)2821/793079. Meer informatie hierover en de data van de eerstvolgende spreekuren zijn te vinden op https://grenzinfo.eu/erw/nl/spreekdagen/.