In het Europese recht is geregeld dat een persoon onder het sociaal verzekeringsrecht van maar één land kan vallen. In de Europese Verordening 883/2004, waarin de coördinatie is geregeld, zijn verschillende regels opgesteld welk land bevoegd is.
Regelmatig komt het voor dat iemand in meerdere EU-landen werkt. Iemand woont in Duitsland en werkt voor een Belgische werkgever ook thuis (home office) en bezoekt ook Duitse klanten, of men is internationaal vrachtwagenchauffeur voor een expediteur in België.
Als u in meerdere landen werkt, kent de EU-verordening toewijzingsregels die bepalen welke sociale wetgeving moet worden toegepast. Van belang is of u als zelfstandige, werknemer of ambtenaar werkt. Tevens is van belang of u ook in Duitsland (uw woonland) werkt.
Let op: dit geldt ook als u in Duitsland een Minijob hebt.
Europese regelingen
Principieel is iemand sociaal verzekerd in het land waar hij of zij werkt.
Werkt u alleen in België, dan is het niet lastig, u valt dan onder de Belgische sociale wetgeving en betaalt daar de premies sociale verzekeringen. Maar wat als u in meerdere landen werkt?
Bepalend is waar de werkzaamheden daadwerkelijk worden uitgevoerd. Dit is vooral belangrijk als u voor uw Belgische werkgever vanuit huis werkt (home office) of als u klanten bezoekt in uw woonland of als u voor een Belgische expediteur ook in Duitsland rijdt.
- Werkt u voor uw Belgische werkgever ook in Duitsland (uw woonland) en is dit 25% of meer van het totaal, dan valt u onder de Duitse sociale zekerheid. Dit geldt ook voor thuiswerken. Is dit minder dan 25%, dan valt u onder de Belgische sociale zekerheid.
- Ook als u voor meerdere werkgevers in meerdere landen (waaronder Duitsland) werkt, is de hoeveel tijd en/of bezoldiging die u in België werkt bepalend voor welke wetgeving moet worden toegepast. Als u 25% of meer in Duitsland werkt, is de Duitse sociale wetgeving van toepassing.
- Als u voor één werkgever, die in Duitsland is gevestigd, in meerdere landen werkt, waaronder Duitsland, dan valt u altijd onder de Duitse sociale verzekeringswetgeving.
- Werkt u in meerdere landen in de EU, maar niet in Duitsland, dan geldt in principe de sociale wetgeving van het land waar de werkgever gevestigd is.
- Werkt u voor verschillende werkgevers in meerdere landen maar niet in Duitsland, dan geldt de Duitse sociale verzekeringswetgeving.
Werkt u voor een Belgische en een Duitse werkgever, houdt dit in dat een van deze werkgevers de premies sociale verzekeringen in het andere land moet afdragen.
Thuiswerken voor een buitenlandse werkgever
Werkt u voor een buitenlandse werkgever thuis, dan wordt dit gezien als werken in uw woonland. In de Europese Verordening zijn regels opgesteld onder welke sociale verzekeringen u valt als u voor een buitenlandse werkgever (gedeeltelijk) thuiswerkt. Hier geldt de zogenaamde 25% regeling: werkt u 25% of meer van uw werktijd in uw woonland, dan valt u onder de sociale verzekeringen van uw woonland. Met ingang van 1 juli 2023 is het mogelijk om tot 50% van uw werktijd in homeoffice te werken, terwijl de sociale verzekeringen van het werkland (waar de werkgever gevestigd is) van toepassing blijft. Hierbij gelden enkele voorwaarden:
- U werkt voor een werkgever in een ander land of voor meerdere werkgevers in hetzelfde land
- U werkt zowel in het land van uw werkgever
- Alsook in uw woonland, in het bijzonder dat u thuis werkt, en alleen telewerk verricht door middel van internet.
Daarnaast geldt:
- U verricht niet ook gewoonlijk werkzaamheden in een derde land
- U werkt tussen 25% en minder dan 50% thuis.
- De betreffende landen hebben de overeenkomst getekend.
Er moet altijd door de werkgever een A1-attest in het werkland worden aangevraagd op basis van de kaderovereenkomst volgens artikel 16 uit de EU Verordening 883/2004. Uw werkgever vraagt dit formulier aan bij de RSZ in Vlaanderen, de ONSS in Wallonië of de LSS in de Deutschsprachige Gemeinschaft.
Combinatie werknemer en zelfstandige
Werkt u in het ene land als werknemer en in het andere land als zelfstandige, dan valt u altijd onder de sociale verzekeringswetgeving van het land waar u als werknemer werkt. Werkt u niet als werknemer, maar in verschillende landen als zelfstandige, neem dan contact op met een adviseur van het GrensInfoPunt.
Ambtenaren
Voor ambtenaren worden uitzonderingen gemaakt. Bij ambtenaren is de sociale zekerheid van de lidstaat waar de ambtenaar in dienst is van toepassing. Iemand die in meerdere landen werkt en in een land als ambtenaar werkt, is sociaal verzekerd in het land waar hij als ambtenaar werkt. Werkt iemand in België en in Duitsland als ambtenaar, dan moet volgens de 25% regeling beoordeeld worden, welke sociale wetgeving van toepassing is.
Internationaal vrachtwagenchauffeurs
Voor internationaal vrachtwagenchauffeurs wordt geen uitzondering gemaakt. Ook hier geldt een 25%-toetsing.
Werken op een zeeschip
Voor werkzaamheden verricht aan boord van een zeeschip, gelden bijzondere regels. In het algemeen worden de werkzaamheden aan boord van een zeeschip beschouwd als werkzaamheden die verricht worden in de lidstaat van de vlag waaronder het zeeschip vaart. Dat betekent dat de vlag waaronder het zeeschip vaart van doorslaggevend belang is. Echter, een uitzondering is als het loon betaald wordt door een onderneming die zijn zetel heeft in een andere lidstaat. Dan is de wetgeving van de lidstaat van de zetel van toepassing. Vandaar dat u vooraf altijd aanvullende informatie moet inwinnen om uw situatie helder te krijgen. Voor Rijnvarenden geldt weer een aparte regeling, namelijk het Rijnvarendenverdrag. Neem bij twijfel altijd contact op met een adviseur van het GrensInfoPunt.
Zeker in situaties van internationaal transport (al dan niet over de weg) is het van belang om goed alle relevante zaken goed in beeld te brengen. Een A1 aanvragen is een heel belangrijk onderdeel in dit geheel om zekerheid te krijgen.
Samenloop met werkloosheidsuitkering
De Europese Verordening geeft veel duidelijkheid over welke sociale verzekeringswetgeving van toepassing is als iemand in een ander land gaat werken. Helaas bestaat over werken in een ander land in combinatie met een (gedeeltelijke) werkloosheidsuitkering onduidelijkheid. De meeste EU-landen hanteren in dat geval de regel dat de sociale verzekeringswetgeving van het land dat de werkloosheidsuitkering uitkeert van toepassing is. Dit houdt in dat de werkgever altijd de premies voor de sociale zekerheid moet afdragen in het land waar de uitkering vandaan komt.
Is bovenstaande situatie op u van toepassing, vraag dan altijd een A1-verklaring op.
A1-verklaring
Het is aan te raden om bij de RSZ of de Duitse Krankenkasse een A1-verklaring aan te vragen als u in meerdere landen werkt. Deze verklaring is een beslissing waarin is vastgelegd welke sociale verzekeringswetgeving op iemand van toepassing is. Werkgevers hebben hier belang bij om dit bij hun salarisadministratie te bewaren en u moet mogelijk kunnen aantonen dat u sociaal verzekerd bent. Deze verklaring is ook nodig om te voorkomen dat ten onrechte premies dubbel moeten worden afgedragen. Indien gelijktijdig gewerkt wordt in meerdere lidstaten, dan dient deze A1-verklaring aangevraagd te worden in het woonland van de werknemer.
Omdat er altijd twijfelgevallen zijn en mensen misschien tussen wal en schip vallen is het mogelijk dat twee EU-landen de afspraak maken van de regels af te wijken. Meer informatie daarover kunt u krijgen in België bij de RSZ (Rijksdienst voor Sociale Zekerheid) en in Duitsland bij uw Krankenkasse.
Inkomstenbelasting
Voor de inkomstenbelasting is het anders geregeld. Om te beoordelen waar u belastingen moet betalen, zijn de belastingverdragen tussen de verschillende EU-landen van belang. Als het alleen gaat om de situatie tussen België en Duitsland geldt het belastingverdrag tussen Duitsland en België. Hierin is in grote lijnen geregeld dat het inkomen uit werk wordt belast in het werkland. Iemand die in twee landen werkt, betaalt dus in twee landen loonbelasting, hier is sprake van zogenoemde salary split.
Werken in meer dan 2 landen (o.a. internationaal chauffeurs)
Werkt u in meer dan twee landen, waaronder in uw woonland en hebt u een werkgever in een andere land? Dan is de regeling dat over de dagen die u in het land waar uw werkgever gevestigd is in dat land belasting betaalt en over de andere dagen in het woonland. Er geldt een uitzondering voor werknemers die meer dan 183 dagen in een derde land werken. Neem in dit soort gevallen altijd contact op met een adviseur van het GrensInfoPunt of met Team GWO.