Als u een baan aanneemt in Duitsland, bent u in Duitsland verzekerd voor de opbouw van een pensioen. Anders dan in Nederland, kent Duitsland één systeem voor een pensioen bij arbeidsongeschiktheid, overlijden en ouderdom. Het pensioen wordt opgebouwd aan de hand van de hoogte van uw loon. In Duitsland geldt dus: hoe hoger het loon, hoe beter het pensioen.
Ouderdom
U woont in Nederland en werkt in Duitsland. U bouwt dan meestal Duitse ouderdomsrente op, Altersrente. U bouwt deze op omdat u via uw werk verplicht verzekerd bent in de Duitse Rentenversicherung.
Altersrente
De Rentenversicherung is de wettelijk geregelde pensioenverzekering in Duitsland. Verplicht verzekerd zijn in het algemeen werknemers die in loondienst of in het kader van een beroepsopleiding werkzaam zijn. Ook bepaalde groepen zelfstandigen vallen onder de verplichte verzekering. Als uw partner niet werkt in Duitsland, bouwt deze geen ouderdomsrente op. Maar waarschijnlijk wel een ouderdomspensioen (AOW) in Nederland. Werkt u parttime in loondienst in Duitsland? En verdient u daarbij minder dan € 536 per maand (vanaf januari 2024)? Dan hebt u een ‘geringfügig Beschäftigte’ en bouwt geen of een hele kleine ouderdomsrente op.
Bijvoorbeeld: u hebt in Duitsland een brutoloon van €39.000 per jaar. Dan bouwt u over dat jaar in Duitsland een pensioen op dat twee keer zo hoog is als de Nederlandse AOW. Maar wanneer u een deeltijdbaan hebt in Duitsland, dan kan uw pensioen lager zijn dan de Nederlandse AOW.
Hoogte Altersrente
Hoeveel ouderdomsrente u krijgt, hangt onder andere af van uw inkomen en hoe lang u in Duitsland werkte. Hoe langer u in Duitsland werkte en hoe meer u verdiende, hoe hoger uw Duitse ouderdomsrente zal zijn. Wilt u tussentijds weten hoeveel Duitse ouderdomsrente u krijgt? Op de website van de Deutsche Rentenversicherung kunt u online die informatie opvragen. Hiervoor klikt u het item ´Rentenauskunft´ aan, vult uw Duitse verzekeringsnummer in, uw naam en geboortedatum en klikt op ´absenden´. U krijgt dan de informatie thuis gestuurd. Als u geen verzekeringsnummer hebt, kunt u telefonisch contact opnemen met de Deutsche Rentenversicherung Westfalen in Münster: 0049 251 2380, met de Deutsche Rentenversicherung Bund in Berlijn: 0049 308 650 of met de Deutsche Rentenversicherung Knappschaft Bahn-See: 0049 234 3040.
Mocht het overzicht van de Deutsche Rentenversicherung niet volledig zijn, dan kunt u dit laten aanpassen. Neem dan contact op met uw Duitse verzekeringsinstantie, meestal de Deutsche Rentenversicherung. U kunt eventueel bij de Deutsche Rentenversicherung een zogenaamde ´Kontenklärung´ aanvragen. Hiermee krijgt u een compleet overzicht van uw opgebouwde wettelijke Duitse Rente.
De Deutsche Rentenversicherung betaalt de Altersrente aan u uit.
Ingangsdatum Altersrente
Tussen uw 65ste en 67ste jaar. Dit hangt af van uw geboortedatum. De Altersrente gaat in op de eerste dag van de maand die volgt op de maand waarin u de pensioenleeftijd bereikt. Alleen als u op de eerste dag van de maand jarig bent, krijgt u de Rente meteen die maand. Wilt u eerder met pensioen? Dit kan in sommige gevallen al vanaf het 60ste jaar, maar u krijgt dan wel een korting op uw Altersrente die kan oplopen tot meer dan 10%. Neem voor de voorwaarden contact op met de Deutsche Rentenversicherung. De Deutsche Rentenversicherung heeft een speciale brochure uitgegeven waarin de verschillende ouderdomspensioenen en de voorwaarden worden beschreven: Download hier de brochure .
Let op: De ingangsdata van de Duitse Rente en de Nederlandse AOW komen (tijdelijk) steeds verder uit elkaar te liggen. Daarom kan het verstandig zijn niet te wachten op de aanvraagprocedure voor de AOW om de Duitse Rente aan te vragen. Neem hiervoor contact op met uw SVB-kantoor. Het is niet altijd zinvol de Altersrente eerder aan te vragen, vraag dit na bij het GrensInfoPunt.
In onderstaande tabel vindt u de ingangsdata van de verschillende pensioenen tot en met 2031, zoals die in 2022 zijn vastgesteld:
| Geboortejaar | AOW-leeftijd NL | Regelaltersrente D |
| 1953 | 66 jaar + 4 maanden | 65 jaar + 7 maanden |
| 1954 | 66 jaar + 4 maanden | 65 jaar + 8 maanden |
| Januari t/m augustus 1955 | 66 jaar + 4 maanden | 65 jaar + 9 maanden |
| September t/m december 1955 | 66 jaar + 7 maanden | 65 jaar + 9 maanden |
| Januari t/m mei 1956 | 66 jaar + 7 maanden | 65 jaar + 10 maanden |
| Juni t/m december 1956 | 66 jaar + 10 maanden | 65 jaar + 10 maanden |
| Januari t/m februari 1957 | 66 jaar + 10 maanden | 65 jaar + 11 maanden |
| Maart t/m december 1957 | 67 jaar | 65 jaar + 11 maanden |
| 1958 | 67 jaar | 66 jaar |
| 1959 | 67 jaar | 66 jaar + 2 maanden |
| 1960 | 67 jaar | 66 jaar + 4 maanden |
| 1961 | 67 jaar + 3 maanden | 66 jaar + 6 maanden |
| 1962 | 67 jaar + 3 maanden | 66 jaar + 8 maanden |
| 1963 | minstens 67 jaar + 3 maanden | 66 jaar + 10 maanden |
| 1964 en verder | minstens 67 jaar + 3 maanden | 67 jaar |
Aanvragen Altersrente
Woont u in Nederland? Dan vraagt u uw Altersrente aan bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Als u in Duitsland woont, vraagt u aan bij de Deutsche Rentenversicherung. Kijk dan op www.deutsche-rentenversicherung.de waar u de aanvraag kunt doen. U kunt ook een van onze spreekuren bezoeken en hierover informatie krijgen. Vraag uw AOW of Duitse Rente zes maanden voor begin aan. Dan hebben de Sociale Verzekeringsbank en de Duitse Rentenversicherung genoeg tijd om te onderzoeken hoeveel pensioen u krijgt.
Arbeidsongeschiktheid
De Rentenversicherung is de wettelijk geregelde pensioenverzekering in Duitsland. Verplicht verzekerd zijn in het algemeen werknemers die in loondienst of in het kader van een beroepsopleiding werkzaam zijn. Ook bepaalde groepen zelfstandigen vallen onder de verplichte verzekering.
Als u in Duitsland werkzaam bent (geweest) en premie betaald heeft voor de Duitse “Rentenversicherung”, kan er voor u bij arbeidsongeschiktheid, ouderdom of overlijden aanspraak bestaan op een Duitse rente.
De Rentenversicherung is een opbouwverzekering. De hoogte van de Duitse rente is afhankelijk van het per jaar verdiende loon en van het aantal verzekeringsjaren. Om voor een Duitse rente in aanmerking te komen, moet er meestal een bepaalde wachttijd vervuld zijn. U moet dan een minimale verzekeringsduur kunnen aantonen. U kunt al aanspraak maken op een Duitse rente als u minimaal 12 maanden verzekerd bent geweest. Verzekerde tijdvakken in andere EU-landen tellen mee voor de vereiste wachttijd. Het is niet mogelijk om betaalde premies in Duitsland af te kopen of over te laten hevelen naar Nederland. Alle aanvragen voor Duitse ouderdoms- en nabestaandenrenten worden bij de SVB waar u onder valt in behandeling genomen. Bij arbeidsongeschiktheid vraagt UWV voor u de uitkering in Duitsland aan.
Een pensioen in verband met arbeidsongeschiktheid kan worden betaald als de verzekerde op medische gronden niet meer kan werken. Bepalend hierbij is ook hoeveel uren per dag de verzekerde nog kan werken. Een volledig pensioen kan worden betaald als iemand minder dan drie uren per dag nog kan werken, een half pensioen kan worden betaald als iemand nog tussen drie en zes uren per dag kan werken.
Ook een Nederlands arbeidsverleden
Als u ook in Nederland hebt gewerkt, maar tijdens uw werkzaamheden in Duitsland arbeidsongeschikt bent geworden, hebt u mogelijk ook recht op een aanvullende WIA-uitkering van het UWV. De Nederlandse WIA-uitkering wordt dan berekend aan de hand van de Nederlandse verzekeringsjaren. Als voorbeeld: U hebt de laatste 5 jaar in Duitsland gewerkt en daarvoor 10 jaar in Nederland gewerkt, dan krijgt u een Nederlandse WIA-uitkering X 10/15. Deze uitkering wordt dan niet gekort met de Duitse Rente.
Bent u in Duitsland verzekerd, dan geldt voor de WIA niet 104 weken wachttijd, het UWV hanteert in dat geval de wachttijd die in Duitsland geldt.
Als u arbeidsongeschikt wordt op het moment dat u in Nederland werkt en daarvoor in Duitsland hebt gewerkt, dan krijgt u een volledige Nederlandse WIA-uitkering en wordt de bruto Duitse Rente van uw bruto WIA-uitkering afgetrokken.
Meer uitleg over arbeidsongeschiktheidsuitkeringen in Nederland en Duitsland kunt u vinden in een brochure van Bureau voor Duitse Zaken: Arbeidsongeschiktheid – Uw rechten in Duitsland en Nederland
In deze animatiefilm krijgt u uitleg hoe de regelingen zijn als u in Duitsland werkt en arbeidsongeschikt wordt.
Nabestaandenuitkering
Hinterbliebenenrente
In Duitsland zijn werknemers en daarmee gelijkgestelden verplicht verzekerd bij de Deutsche Rentenversicherung en bouwen een Duitse Rente op. Zelfstandigen kunnen zich vrijwillig verzekeren als zij ooit verplicht verzekerd waren voor de Deutsche Rentenversicherung. De Rentenversicherung regelt een uitkering bij overlijden, arbeidsongeschiktheid en ouderdom.
Duitsland heeft een uitgebreide, wettelijk geregelde nabestaandenvoorziening (‘Hinterbliebenenrente’). Er bestaan diverse soorten Duitse nabestaandenrenten. Er is een lage of hoge Rente en er is verschil tussen oud en nieuw recht.
Let op: In Duitsland bestaat alleen recht op een nabestaandenpensioen wanneer er sprake is van een wettelijk huwelijk of een geregistreerd partnerschap tussen personen van hetzelfde geslacht. Meer informatie hierover vindt u beneden in de brochure van Bureau voor Duitse Zaken.
Duitse halfwezenrente
Als er kinderen zijn, is er mogelijk ook recht op een (half)wezenrente. De (half)wezenrente wordt betaald tot de 18e verjaardag. Volgt de (half)wees een school- of beroepsopleiding of is hij gehandicapt, dan kan de (half)wees een uitkering krijgen tot maximaal de 27e verjaardag. De (half)wees kan mogelijk Nederlandse en Duitse kinderbijslag krijgen.
Een Nederlands en Duits arbeidsverleden?
Als de overledene in Duitsland werkte bestaat er in eerste instantie mogelijk een recht in Duitsland op Hinterbliebenenrente. Als er ook een Nederlands arbeidsverleden is en er ook een Anw-recht is, dan wordt de Anw-uitkering op pro-ratabasis vastgesteld. Voorbeeld: de overledene heeft de laatste 5 jaar in Duitsland gewerkt en daarvoor 10 jaar in Nederland, dan wordt de Anw-uitkering vermenigvuldigd met de factor 10/15. De Duitse uitkering wordt niet op de Anw gekort.
Woonde of werkte de overledene in Nederland (werkte in ieder geval niet in Duitsland), dan bestaat er in eerste instantie recht op een Nederlandse Anw-uitkering. Een eventuele Duitse Hinterbliebenenrente wordt op de Anw-uitkering in mindering gebracht.
Aanvraag
Woont u in Nederland dat vraagt u de Duitse nabestaandenrente (Hinterbliebenenrente) aan via de Sociale Verzekeringsbank. De SVB stuurt de aanvraag door naar de Deutsche Rentenversicherung.
Meer informatie
Omdat de regelingen vrij ingewikkeld zijn raden wij u aan in voorkomende gevallen contact op te nemen met het GrensInfoPunt of met Bureau voor Duitse Zaken in Nijmegen. Het Bureau voor Duitse Zaken heeft hierover een uitgebreide brochure uitgebracht: Overlijden – Uw rechten in Duitsland en Nederland
Bedrijfspensioenen
Als u in Duitsland werkt bouwt u een wettelijk pensioen op, de zogenaamde Altersrente. Dit pensioen is vaak hoger dan de AOW die u in Nederland zou hebben opgebouwd. Duitsland kent niet een regeling van pensioenfondsen zoals Nederland dat kent, waardoor uw totale pensioen soms lager is dan wanneer u in Nederland zou hebben gewerkt. Duitsland kent de mogelijkheid zelf particulier via de werkgever een Betriebliche Altersversorgung te regelen. Daarmee komt het financiële nadeel voor een groot gedeelte te vervallen en bouwt u toch een goed pensioen op.
Hoe werkt dit?
Veel werkgevers in Duitsland bieden hun werknemers een extra pensioenvoorziening aan. Meestal via 1 of 2 verzekeringsmaatschappijen. Als een werkgever dit niet aanbiedt, bijvoorbeeld omdat er weinig personeelsleden zijn, dan kunt u via een particuliere aanbieder zelf een ouderdomsverzekering afsluiten. De werkgever is verplicht om aan een dergelijke regeling mee te werken.
U bepaalt dan de hoogte van de premie die u in die verzekering betaalt. Die premie wordt door uw werkgever op uw brutoloon ingehouden en vrijgesteld van premies sociale verzekeringen en belastingen. Het feitelijke bedrag dat u dan betaalt, ligt, afhankelijk van de Steuerklasse en de hoogte van het loon, op 50 tot 65% van de betaalde premie. Als u tussen uw 60e en 67e levensjaar gebruik wilt maken van de uitkering, wordt de uitkering uitbetaald en in Nederland belast (tenzij het totale bedrag aan pensioenen uit Duitsland hoger is dan € 15.000,- bruto per jaar).
Voordeel werkgever
Uw werkgever heeft bij deze regeling een financieel voordeel, omdat ook uw werkgever over het spaarbedrag geen premies sociale verzekeringen hoeft te betalen. Sommige werkgevers bieden daarom aan om dit voordeel extra in de pensioenkas te storten als werkgeversbijdrage. De loonsom die de werkgever kwijt is blijft dan hetzelfde en ook het bedrag dat u netto moet betalen blijft gelijk. Vanaf 2019 is de werkgever verplicht om minimaal 15% van het spaarbedrag bij te leggen, per cao kan dit ook later ingaan. Voor bestaande regelingen geldt deze verplichting vanaf 2022.
De werkgever die voor zijn medewerkers die een brutoloon verdienen onder € 2.200,- per maand en per jaar tussen € 240 en € 480,- bijlegt, kan van het Finanzamt een tegemoetkoming krijgen van 30% van dit bedrag. Deze regeling geldt vanaf 2018.
In vooral grotere ondernemingen bieden werkgevers zelf een extra pensioenvoorziening aan. De werkgever betaalt dan de premie. De loonstrook van de werknemer blijft dezelfde, de werkgever heeft het voordeel van de korting op de premies sociale verzekeringen.
Maximaal spaarbedrag
Er zijn wettelijke maxima die men mag betalen aan premies in deze regeling. Deze is vastgesteld op 4% van het maximale premieloon en bedraagt ongeveer € 292,- per maand. Daarnaast, als dit maximale bedrag al wordt betaald, is er nog een extra spaarbedrag mogelijk van € 292,- per maand. Dit laatste bedrag is alleen belastingvrij, hierover moeten wel premies sociale verzekeringen worden betaald.
Meer informatie hierover verstrekt de aanbieder.
Exporteren
Het is op dit moment nog niet mogelijk de waarde van dit in Duitsland opgebouwde pensioen naar een pensioenvoorziening van een Nederlandse pensioenverzekeraar over te dragen. Binnen Duitsland is dit wel mogelijk. De uitkeringen worden uiteraard wel in Nederland uitbetaald.
Nadeel
U moet er rekening mee houden dat het spaarbedrag op het brutoloon in mindering wordt gebracht. Dit houdt in dat uw sociaal verzekerde loon lager wordt en dit van invloed is op een eventuele Duitse Rente, Krankengeld en Nederlandse werkloosheidsuitkering.
Aanvraag
Een Duits bedrijfspensioen vraagt u rechtstreeks aan bij het desbetreffende Duitse pensioenfonds.
In deze animatie krijgt u algemene uitleg over uw pensioen in Duitsland als u in Nederland woont.
Eind 2020 hebben de GrensInfoPunten een webinar georganiseerd over werken in Duitsland. Een van de thema´s die aan de orde kwam is het pensioen dat je in Duitsland opbouwt.